बीई-बीटेक नोकरी सोडून …शेळीपालन करून वर्षाला 15 लाख ते 20 लाख रुपये उत्त्पन्न 

आधुनिक शेळीपालन व्यवसाय:

मध्य प्रदेशातील बुरहानपूर जिल्ह्यातील इच्छापूर गावातील पंकज चौहान आणि राहुल चौहान या दोन भावांनी आधुनिक शेळीपालन (Goat Farming) व्यवसायाच्या माध्यमातून यशस्वी उद्योजकतेला आदर्श तयार केला आहे. विशेष म्हणजे, बी. ई.-बी. टेक सारखे तांत्रिक शिक्षण पूर्ण केल्यानंतरही पंकज चौहान यांनी बहुराष्ट्रीय कंपनीतील (एम. एन. सी.) उच्च पगाराची नोकरी सोडून गावातच शेळीपालनाचा व्यवसाय (Goat Farming) सुरू करण्याचा निर्णय घेतला. त्यांचा हा निर्णय आत्मनिर्भर भारताच्या कल्पनेने आणि आपल्या गावांमध्ये रोजगार निर्माण करण्याच्या इच्छेने प्रेरित होता. केंद्र सरकारच्या राष्ट्रीय पशुधन अभियान योजनेअंतर्गत मिळालेल्या आर्थिक मदतीचा चांगला उपयोग करून त्यांनी एक आधुनिक शेळीपालन व्यवसाय सुरू केला, जो आज लाखो रुपयांचा नफा कमावत आहे.

शेळीपालनासाठी आधुनिक पायाभूत सुविधा:

पंकज आणि राहुल चौहान यांनी पारंपरिक शेळीपालन (Goat Farming) आणि आधुनिक तंत्रज्ञानाचे मिश्रण केले आहे. त्यांनी बुरहानपूरमध्ये एक उंच इमारत बांधली आहे आणि या इमारतीच्या विविध स्तरांवर विविध पशुपालन उपक्रम सुरू आहेत. त्यांनी या इमारतीच्या वरच्या मजल्यावर बकऱ्या पाळण्यास सुरुवात केली आहे.
त्याच्या खालच्या स्तरावर स्थानिक देशी कोंबड्यांचे संगोपन केले जाते. बोकडाच्या विष्ठेचा वापर कोंबड्यांसाठी नैसर्गिक खाद्य म्हणून केला जातो. या इमारतीच्या तिसऱ्या स्तरावर दुभत्या प्राण्यांचे संगोपन केले जाते, ज्यामुळे मोठ्या प्रमाणात दुधाचे उत्पादन देखील केले जाते. ही बहुस्तरीय प्रणाली केवळ जागेचा जास्तीत जास्त वापरच करत नाही तर विविध पशुपालन व्यवसाय एकाच ठिकाणी एकत्रित करून उत्पन्नाचे अनेक स्रोत देखील प्रदान करते.

सरकारी योजनांचा फायदा?

भारत सरकारच्या राष्ट्रीय ग्रामीण पशुधन अभियानांतर्गत (एन. आर. एल. एम.) हा प्रकल्प राबवला जात आहे. पंकज आणि राहुल चौहान यांनी भारत सरकारच्या राष्ट्रीय ग्रामीण पशुधन अभियान (एन. आर. एल. एम.) योजनेचा फायदा घेतला. या योजनेअंतर्गत त्यांना 1 कोटी रुपयांचे कर्ज मंजूर करण्यात आले असून त्यातील 50 टक्के अनुदान सरकारकडून मिळाले होते. या आर्थिक सहाय्याने त्यांनी अत्याधुनिक शेळीपालनासाठी (Goat Farming) आवश्यक पायाभूत सुविधा निर्माण केल्या आणि त्यांच्या व्यवसायाचा विस्तार केला.

ही योजना ग्रामीण भागातील पशुसंवर्धन व्यवसायाला चालना देण्यासाठी आणि त्यातून रोजगाराच्या संधी निर्माण करण्यासाठी राबवली जाते. या योजनेच्या माध्यमातून शेतकऱ्यांना आणि पशुपालकांना आर्थिक मदत दिली जाते ज्यामुळे त्यांना त्यांच्या व्यवसायात आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर करण्यास मदत होते.

उत्पन्न आणि नफा

या शेळीपालन प्रकल्पातून पंकज आणि राहुल चौहान यांना वर्षाला 15 लाख ते 20 लाख रुपये मिळतात. बकऱ्यांच्या संगोपनातून, त्यांना मांस, बकऱ्याचे दूध आणि बकऱ्यांच्या प्रजननाच्या विक्रीतून उत्पन्नाचा स्थिर प्रवाह मिळतो. याशिवाय ते स्थानिक कोंबड्यांची अंडी आणि मांस विकूनही मोठा नफा कमावतात. दुभत्या प्राण्यांचे दूध त्यांच्या स्वतःच्या शेतात वापरणे आणि स्थानिक बाजारपेठेत विकणे यामुळे अतिरिक्त उत्पन्न मिळते. यामुळे त्यांनी पशुपालन व्यवसायात (Goat Farming) विविधता आणून जोखीम कमी केली आहे.

पंकज आणि राहुल चौहान यांच्या शेळीपालन (Goat Farming) प्रकल्पातून त्यांना वर्षाला 15 लाख ते 20 लाख रुपये मिळतात. त्यांच्या उत्पन्नाचे मुख्य स्त्रोत खालीलप्रमाणे आहेत:

1. बकऱ्यांच्या संगोपनातून:

   • मांस विक्री: बकऱ्यांचे मांस विकून.

   • बकऱ्याचे दूध: बकऱ्यांच्या दुधाची विक्री.

   • प्रजननाची विक्री: बकऱ्यांच्या प्रजननासाठी वापरल्या जाणाऱ्या प्राण्यांची विक्री.

2. स्थानिक कोंबड्यांच्या उत्पादनातून:

   • अंडी विक्री: स्थानिक कोंबड्यांच्या अंड्यांची विक्री.

   • कोंबड्यांचे मांस: कोंबड्यांच्या मांसाची विक्री.

3. दुभत्या प्राण्यांच्या दुधातून:

   • स्वतःच्या शेतात वापर: दुधाचा वापर स्वतःच्या शेतात करणे.

   • बाजारपेठेत विक्री: स्थानिक बाजारपेठेत दुधाची विक्री.

या विविध स्त्रोतांमुळे त्यांनी व्यवसायात विविधता आणली आहे, ज्यामुळे जोखीम कमी झाली आहे.

बुरहानपूरमधील इतर युवकांना प्रेरणा:

बुरहानपूरमधील पंकज चौहान आणि राहुल चौहान यांच्या आधुनिक शेळीपालन व्यवसायाच्या (Goat Farming) यशाने गावातील इतर युवकांना नक्कीच प्रेरणा मिळाली आहे. त्यांच्या प्रकल्पाने गावातील 15 लोकांना थेट रोजगाराच्या संधी दिल्या आहेत, ज्यामुळे गावातील बेरोजगार तरुणांना त्यांच्याच गावात रोजगार मिळण्याची संधी मिळाली आहे. या प्रकल्पाचा परिणाम म्हणून इंदूर विभागातील हा पहिला आधुनिक बहु-पीक मॉडेल बकरीपालन प्रकल्प असल्याचे पशुसंवर्धन विभागाने नमूद केले आहे.

पंकज आणि राहुल चौहान यांचे यशस्वी मॉडेल इतर शेतकरी आणि ग्रामीण युवकांना स्वतःचा व्यवसाय सुरू करण्यासाठी प्रेरित करत आहे. त्यांनी दाखवून दिले आहे की उच्च शिक्षण घेतल्यानंतर, मोठ्या शहरांमध्ये नोकरी शोधण्याऐवजी, एखादी व्यक्ती स्वतःच्या गावात व्यवसाय करून आर्थिक स्वयंपूर्णता प्राप्त करू शकते आणि इतरांना रोजगाराच्या संधी देखील देऊ शकते.

बहुविध घटक मॉडेलचे फायदे:

बहुस्तरीय पशुसंवर्धन, एकात्मिक संसाधनांचा वापर आणि कचरा पुनर्वापराचे तत्वज्ञान ही या प्रकल्पाची ठळक वैशिष्ट्ये आहेत. शेळीची विष्ठा कोंबड्यांसाठी खाद्य म्हणून वापरली जाते, तर कोंबडीची विष्ठा शेतीसाठी सेंद्रिय खत म्हणून वापरली जाते. यामुळे शेतीतील कचऱ्याचा योग्य पुनर्वापर सुनिश्चित होतो आणि पर्यावरणपूरक शेतीला चालना मिळते. यशासाठी प्रेरणा आणि प्रेरणा पंकज आणि राहुल चौहान यांचे यश त्यांच्या दूरदृष्टीमुळे, कठोर परिश्रमांमुळे आणि सरकारच्या योजनांचा योग्य फायदा घेतल्यामुळे शक्य झाले. आधुनिक शिक्षण आणि पारंपरिक व्यवसाय यांचे योग्य मिश्रण मोठ्या संधी उपलब्ध करून देते हे त्यांनी सिद्ध केले. त्याच्या शेळीपालन व्यवसायाने त्याला आर्थिक स्वातंत्र्य दिले आहे आणि तो ग्रामीण भागातील इतर तरुणांसाठी प्रेरणेचा स्रोत बनला आहे. केंद्र सरकारच्या योजनांचा लाभ घेऊन ग्रामीण भागातही मोठे यश मिळू शकते हे त्यांनी दाखवून दिले आहे.

भविष्यातील योजना

भविष्यात या व्यवसायाचा आणखी विस्तार करणे आणि अधिकाधिक लोकांना रोजगार देणे हे पंकज आणि राहुल चौहान यांचे उद्दिष्ट आहे. भविष्यात इतर पशुपालन पद्धतींमध्ये गुंतवणूक करून उत्पन्नाचे विविध स्रोत निर्माण करण्याची त्यांची योजना आहे. त्यांचे यशस्वी मॉडेल इतर शेतकरी आणि ग्रामीण युवकांना स्वतःचा व्यवसाय सुरू करण्यासाठी प्रेरित करत आहे. दोघांनी दाखवून दिले की, उच्च शिक्षण घेतल्यानंतर, मोठ्या शहरांमध्ये नोकरी शोधण्याऐवजी, एखादी व्यक्ती स्वतःच्या गावात व्यवसाय करून आर्थिक स्वयंपूर्णता प्राप्त करू शकते आणि इतरांना रोजगाराच्या संधी देखील देऊ शकते.

प्रमुख वैशिष्ट्ये आणि यश:

• आधुनिक पायाभूत सुविधा: पंकज आणि राहुल चौहान यांनी बुरहानपूरमध्ये एक उंच इमारत बांधली आहे ज्यामध्ये विविध स्तरांवर विविध पशुपालन उपक्रम सुरू आहेत. वरच्या मजल्यावर बकऱ्या पाळल्या जातात, खालच्या स्तरावर देशी कोंबड्यांचे संगोपन केले जाते, तर तिसऱ्या स्तरावर दुभत्या प्राण्यांचे संगोपन केले जाते.

• उत्पन्न आणि नफा: या व्यवसायातून त्यांना वर्षाला 15 लाख ते 20 लाख रुपये मिळतात. बकऱ्यांच्या संगोपनातून, त्यांना मांस, बकऱ्याचे दूध आणि प्रजननाच्या विक्रीतून उत्पन्नाचा स्थिर प्रवाह मिळतो. याशिवाय स्थानिक कोंबड्यांची अंडी आणि मांस विकूनही मोठा नफा कमावला जातो.

• रोजगार आणि सामाजिक प्रभाव: या प्रकल्पाने गावातील 15 लोकांना थेट रोजगाराच्या संधी दिल्या आहेत. यामुळे गावातील बेरोजगार तरुणांना त्यांच्याच गावात रोजगार मिळण्याची संधी मिळाली आहे.

• सरकारी अनुदान: भारत सरकारच्या राष्ट्रीय ग्रामीण पशुधन अभियानांतर्गत त्यांना 1 कोटी रुपयांचे कर्ज मंजूर करण्यात आले असून त्यातील 50 टक्के अनुदान म्हणून देण्यात आले आहे.

शेतीविषयक मोफत बातम्या वाचण्यासाठी इथे क्लिक करा

शेतीविषयक अधिक माहिती वाचण्यासाठी इथे क्लिक करा

कृषी यशोगाथा: शेतीतून करोडपती होण्याची संधी ! या तरुण शेतकऱ्याने दाखवला नवा मार्ग

कृषी माहिती: शेतकऱ्यांसाठी सुवर्णसंधी ! आंब्याच्या ‘या’ 11 जातींमधून लाखोंचा नफा

कृषी यशोगाथा:  नैसर्गिक शेतीबद्दल कृषी सदस्यांकडून प्रशिक्षण

कृषी यशोगाथा: स्ट्रॉबेरीच्या शेतीमुळे नशीब बदलले, केवळ 5 महिन्यांत कमावले 9 लाख