Ginger Farming: राज्यातील आले (अद्रक) उत्पादक शेतकऱ्यांसाठी ही एक दिलासादायक बातमी आहे! गेल्या अनेक दिवसांपासून सुरू असलेली शेतकऱ्यांची मागणी अखेर ऐकली जात असून राज्य शासन अद्रक संशोधन केंद्र स्थापन करण्याच्या दिशेने सकारात्मक पावले उचलताना दिसत आहे. खुद्द कृषिमंत्री माणिकराव कोकाटे यांनी याबाबत विधान परिषदेमध्ये महत्त्वपूर्ण माहिती दिली आहे.
आले किंवा अद्रक हे महाराष्ट्रातील मसालेवर्गीय पिकांमध्ये अतिशय महत्वाचे मानले जाते. विशेषतः पश्चिम महाराष्ट्राच्या सातारा जिल्ह्यात, तसेच मराठवाड्यातील छत्रपती संभाजीनगर (औरंगाबाद) या भागात आलेचे उत्पादन मोठ्या प्रमाणावर घेतले जाते. सध्याच्या घडीला राज्यात अंदाजे पाच हजार हेक्टरपेक्षा जास्त क्षेत्रावर आलेची लागवड होते. वाढत्या मागणीमुळे शेतकऱ्यांची या पिकाकडील रुची अधिक वाढत असून, उत्पन्नातही वाढ दिसून येत आहे.
महाराष्ट्रात आले लागवडीला चांगलेच वाव
Ginger Farming: महाराष्ट्रात मसाल्याच्या पिकांमध्ये आले हे अतिशय महत्त्वाचे पीक मानले जाते. राज्यात विशेषतः मराठवाडा व सातारा जिल्ह्यांमध्ये मोठ्या प्रमाणावर आलेची लागवड केली जाते. सध्या महाराष्ट्रात अंदाजे ५,३४५ हेक्टर क्षेत्रावर आले पिकवले जाते, जे देशातील आले लागवडीच्या क्षेत्राचा मोठा वाटा आहे. शेतकरी बऱ्याच काळापासून अद्रकच्या उत्पादन वाढीसाठी व रोगप्रतिबंधक उपायांसाठी योग्य मार्गदर्शन आणि संशोधनाच्या गरजेवर भर देत होते. त्यामुळे “अद्रक संशोधन केंद्र” स्थापनेची मागणी गेल्या काही वर्षांपासून सातत्याने होत होती.
शेतकऱ्यांच्या मागण्या आणि संशोधनाची आवश्यकता
परंतु आले उत्पादक शेतकरी अनेक अडचणींना तोंड देत आहेत. नवीन तंत्रज्ञान, रोगप्रतिकारक जाती, योग्य बाजारभाव, तसेच साठवणुकीतील तांत्रिक समस्या यांसारख्या बाबींचे निराकरण आजही पूर्णपणे झालेले नाही. त्यामुळे खेडोपाडी शेतकरी सातत्याने एक ओरड करत आहेत—‘आले संशोधन केंद्र स्थापन करावे!’
Ginger Farming: शेतकऱ्यांच्या या मागणीचा विचार सरकार करत असून, यावर धोरणात्मक निर्णय घेण्याच्या मूडमध्ये आहे. यामुळे शेतकऱ्यांमध्ये आनंदाचे आणि दिलासादायक वातावरण निर्माण झाले आहे. आले उत्पादक शेतकरी सांगतात, “संशोधन केंद्र सुरू झाले तर आमच्या पिकासाठी नव्या जाती, रोगप्रतिकारक तंत्रज्ञान आणि बाजारभाव नियंत्रण यात मोठ्या प्रमाणावर मदत होईल. हवामान बदलाच्या आव्हानांना सामोरे जाण्याची ताकद आमच्यामध्ये येईल.”
काय म्हणाले कृषिमंत्री कोकाटे?
Ginger Farming: विधान परिषदेमध्ये लक्षवेधी सूचनेवर उत्तर देताना कृषिमंत्री कोकाटे म्हणाले, “राज्यात आले उत्पादन करणाऱ्या शेतकऱ्यांसाठी संशोधन केंद्राची नितांत गरज आहे. सातारा व मराठवाड्यातील छत्रपती संभाजीनगर या भागात अद्रक उत्पादन मोठ्या प्रमाणावर घेतले जाते. याच पार्श्वभूमीवर गल्लेबोरगाव (छ. संभाजीनगर) येथे संशोधन केंद्र उभारण्याचा प्रस्ताव मंजूर करण्यात आला होता.”
या केंद्रासाठी २०.६१ कोटी रुपयांचा प्रस्ताव पुण्यातील कृषी शिक्षण व संशोधन परिषदेअंतर्गत पाठवण्यात आला होता. मात्र नियोजन विभागाने आर्थिक कारण देत त्याला तात्पुरती ना-हरकत नाकारली होती. तो प्रस्ताव अद्याप प्रलंबित आहे.
राज्यात सध्या ७६ संशोधन केंद्रे आणि १०९ अखिल भारतीय समन्वय संशोधन प्रकल्प कार्यरत आहेत. तसेच वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषी विद्यापीठाअंतर्गत १८ केंद्रे कार्यरत आहेत. त्यामुळे सध्या सुरू असलेल्या केंद्रांच्या आधुनिकीकरणावर भर देण्यात येईल, अशी भूमिका कृषिमंत्र्यांनी स्पष्ट केली.
अद्रक संशोधन केंद्रासाठी प्रयत्न
कोकाटे यांनी पुढे सांगितले की वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषि विद्यापीठाच्या माध्यमातून छत्रपती संभाजी नगर जिल्ह्यातील मौजे गल्लेबोरगाव येथे अद्रक संशोधन केंद्र उभारण्याचा प्रस्ताव २०२२ मध्ये मंजूर झाला होता. या केंद्रासाठी २०.६१ कोटी रुपयांचा विस्तृत प्रस्ताव पुण्यातील कृषी शिक्षण आणि संशोधन परिषदेकडे पाठवला गेला. मात्र त्या वेळी नियोजन विभागाने आर्थिक कारणांमुळे त्यास संमती नाकारली, आणि तो प्रस्ताव अजूनही प्रलंबित आहे.
विद्यमान संशोधन केंद्रांची स्थिती
राज्यात सध्या ७६ संशोधन केंद्रे आणि १०९ अखिल भारतीय समन्वय संशोधन प्रकल्प कार्यरत आहेत. वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषि विद्यापीठांतर्गत १८ केंद्रे चालतात. या सर्व पार्श्वभूमीवर कृषिमंत्र्यांनी स्पष्ट केले की, “नवीन केंद्र उभारण्याऐवजी जी केंद्रे आज सुरू आहेत, त्यांचे आधुनिकीकरण व विस्तारावर सध्या लक्ष दिले जाईल.” यामुळे आधुनिक तंत्रज्ञान, संशोधन आणि शेतकरी प्रशिक्षण यावर भर दिला जाईल.
१ ऑगस्ट २०२५ पासून सातबारा उताऱ्यात मोठे बदल – सविस्तर माहिती वाचा
धोरण ठरवण्यासाठी उच्चस्तरीय बैठक
कृषिमंत्री कोकाटे यांनी सांगितले की, लवकरच उपमुख्यमंत्री आणि वित्तमंत्री अजित पवार यांच्या अध्यक्षतेखाली एक उच्चस्तरीय बैठक घेण्यात येईल. या बैठकीमध्ये राज्यातील मिळणाऱ्या माल, अद्रक व अन्य महत्वाच्या पिकांच्या संशोधन विषयावर धोरण निश्चित केले जाईल व त्यानंतर पुढील दिशेने निर्णय घेतले जातील.
शेतकऱ्यांच्या अपेक्षा आणि विश्‍वास
या सर्व घडामोडींमुळे शेतकऱ्यांमध्ये एक वेगळाच उत्साह दिसून येतो आहे. अनेक महिन्यांपासून प्रतीक्षा असलेले अद्रक संशोधन केंद्र प्रकरण आता मार्गी लागण्याची शक्यता निर्माण झाली आहे. शेतकऱ्यांना सरकारकडूनच सकारात्मक प्रतिसाद मिळतानाचा दिलासा मिळत आहे.
आले उत्पादकांसाठी फायदे
- नवीन संशोधन केंद्रामुळे आधुनिक, रोगप्रतिकारक आणि जास्त उत्पन्न देणाऱ्या जाती उपलब्ध होतील.
- शेतकऱ्यांना उच्च दर्जाचे प्रशिक्षण आणि वैज्ञानिक मार्गदर्शन मिळू शकते.
- उत्पादन खर्चात बचत व विक्रीसाठी योग्य बाजारपेठ उपलब्ध होण्यास हातभार लागेल.
- जागतिक बाजारपेठेत स्पर्धा करण्याचा आत्मविश्वास शेतकऱ्यांमध्ये निर्माण होईल.
अद्रक संशोधन केंद्र प्रस्थापित झाल्यास –
- रोगप्रतिकारक, उच्च उत्पन्न देणाऱ्या जाती विकसित होणार
- शेतकऱ्यांना तांत्रिक मार्गदर्शन, कार्यशाळा, प्रशिक्षणाचा फायदा
- पीक संरक्षण, साठवणूक, संशोधन नियमावली सोपीपणे उपलब्ध
- सेंद्रिय आणि निर्यातक्षम आले उत्पादनाची क्षमता वाढणार
- राज्यातील उत्पादकांना आंतरराष्ट्रीय बाजारपेठेत उतरण्याची संधी
सातारा आणि मराठवाड्यातील अनेक शेतकऱ्यांचे म्हणणे आहे की, “आले संशोधन केंद्र सुरू झाले, तर आमच्या उत्पादनाच्या दर्जात निश्चितच वाढ होईल. आजपर्यंत जे प्रश्न केवळ अनुभवाच्या आधारावर सोडवावे लागतात, त्यांना शास्त्रीय मार्गदर्शन मिळेल. नवीन तंत्रज्ञान अवलंबता येईल, तर आमचा नफा वाढेल.”
पुढील निर्णय उपमुख्यमंत्र्यांच्या अध्यक्षतेखाली
कृषिमंत्री पुढे म्हणाले की, “उपमुख्यमंत्री अजित पवार यांच्या अध्यक्षतेखाली एक विशेष बैठक घेण्यात येईल. त्या बैठकीत अद्रकसह इतर महत्त्वाच्या पिकांसाठी संशोधन केंद्र स्थापन करण्यासंबंधी धोरण ठरवले जाईल.”
शेतकऱ्यांसाठी दिलासादायक घडामोड
Ginger Farming: या सगळ्या पार्श्वभूमीवर एक गोष्ट स्पष्ट होते – शासन शेतकऱ्यांच्या अडचणी समजून घेत आहे. अद्रक उत्पादनासाठी आवश्यक असलेले संशोधन आणि प्रशिक्षण लवकरच उपलब्ध होणार अशी आशा व्यक्त केली जात आहे. शेतकरी वर्गाला संशोधन आधारित मार्गदर्शन मिळाल्यास उत्पादनात मोठी वाढ होईलच, शिवाय निर्यातक्षम गुणवत्तेचा आले उत्पादनासाठी देखील नवा मार्ग खुले होईल.
सरतेशेवटी – शेतकऱ्यांना दिलासा मिळण्याची आशा
Ginger Farming: सारांशात सांगायचं झालं, तर मराठवाडा आणि पश्चिम महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांसाठी हे केंद्र म्हणजे एक नवे पर्व ठरू शकते. बाजारभाव, उत्पादन खर्च, साठवणूक, दर्जात्मक उत्पादन व निर्यात अशा सर्व बाबींमध्ये मोठा बदल संभवतो. अद्रक संशोधन केंद्राच्या स्थापनेसाठी सरकार सकारात्मक असून, पुढच्या टप्प्यात गुंतवणूक व धोरणात्मक निर्णय याची अपेक्षा आहे.
एकंदरीत राज्य सरकारकडून आले उत्पादक शेतकऱ्यांसाठी नवीन दिलासा मिळत आहे. शासनाच्या सकारात्मक भूमिकेमुळे अद्रक संशोधन केंद्र लवकरच वास्तवात यावे, अशी साऱ्यांच्याच मनात अपेक्षा आहे. शेतकऱ्यांच्या अंतिम हितासाठी आणि महाराष्ट्राच्या कृषी समृद्धीसाठी येणाऱ्या काळात हे केंद्र मैलाचा दगड ठरावे, अशीच साऱ्यांची प्रामाणिक इच्छा आहे.
Ginger Farming: राज्य शासनाचा निर्णय आता अंतिम अवस्थेत असून, धोरणात्मक पावले लवकरच पाहायला मिळतील. अशा या चांगल्या बातमीमुळे राज्यातील आले उत्पादक शेतकरी निश्चितच सुखावले आहेत—आणि हे पाऊल ग्रामीण महाराष्ट्राच्या कृषिप्रगतीसाठी ऐतिहासिक ठरणार एवढे नक्की!
राज्यातील अद्रक उत्पादक शेतकऱ्यांना ही एक दिलासादायक बातमी असून, नव्या केंद्राच्या स्थापनेसाठी सरकारची सकारात्मक भूमिका – हीच खरी आनंदवार्ता!
