Farmer Shop: “शेती म्हणजे तोट्याचा व्यवहार, खूप कष्ट – कमी फायदा,” हे आपल्याकडील बहुतांश लोकांचे मत अजूनही बदललेलं नाही. पण पुणे जिल्ह्यातील चांदखेड गावातील नितीन गायकवाड या शेतकऱ्याची गोष्ट ऐकली की, या मतावर आपण दोन क्षण विचार करत थांबतो – आणि मग एक वेगळी उमेद आपल्यात जागी होते.
कारण नितीन गायकवाड यांनी दाखवून दिलंय की, शेती केवळ उत्पादन देणारी न राहता, ती मार्केटिंग आणि व्यवस्थापन कौशल्यांनी एक यशस्वी व्यवसाय होऊ शकते. त्यांची ही कहाणी ही केवळ शेतीची नाही, तर कल्पकतेची, चिकाटीची आणि ग्राहकाशी नातं जपणारी खरीखुरी मानवतेची गोष्ट आहे.
पुण्यातील चांदखेड गावातील रहिवासी असलेले नितीन गायकवाड हे एक प्रेरणादायी शेतकरी आहेत, ज्यांनी पारंपरिक शेतीच्या पलीकडे जाऊन शेती व्यवसायात एक नवा टप्पा गाठला आहे.त्यांनी त्यांच्या स्वतःच्या शेतात टरबूज, खरबूज, कांदे, पालेभाज्या आणि खरीप तांदळाचे उत्पादन करून ते थेट ग्राहकांना विकून एक प्रभावी विपणन प्रणाली तयार केली आहे.
🍉 कोरोना काळात आलेल्या अडचणीतून संधी ओळखली…
२०२० चा कोरोना काळ साऱ्यांसाठीच धक्का देणारा ठरला. बाजारपेठा बंद, वाहतूक ठप्प, ग्राहक घरी बंद. शेतकरी हतबल झाले… पण नितीन गायकवाड यांना या अडचणीत नवी दिशा (Farmer Shop) सापडली.
त्यांनी विचार केला – “बाजार बंद असेल तर मीच बाजार उभारतो.”
यातूनच जन्म झाला थेट विक्री पद्धतीचा.
कोरोना काळात येणाऱ्या अडचणींमुळे त्यांनी ही कल्पना सुचवली.त्यावेळी बाजारात शेतमाल विकणे कठीण असल्याने त्यांनी थेट ग्राहकांपर्यंत (Farmer Shop) पोहोचण्याचा निर्णय घेतला.हा निर्णय इतका यशस्वी झाला की त्यांना दरवर्षी वीस ते पंचवीस लाख रुपयांचा निव्वळ नफा मिळू लागला आहे.
शेतातील कलिंगड, खरबूज, कांदा, पालेभाज्या, तांदूळ हे सर्व ते थेट ग्राहकांपर्यंत पोहोचवू लागले. सुरुवातीला मित्रमंडळी, नातेवाईक, शेजारी अशा छोट्याशा गटात विक्री सुरू झाली. पण मालाचा दर्जा, चव आणि विश्वास – यामुळे ग्राहक वाढत गेले.
आज त्यांच्या नियमित ग्राहकांची संख्या शेकड्यांमध्ये पोहोचली आहे – आणि काही तर थेट शेतात येऊन खरेदीचा आनंद घेतात!
🌾 शेतीत वापरलेली नैसर्गिक आणि शाश्वत पद्धत
Farmer Shop: नितीन गायकवाड यांची शेती म्हणजे केवळ उत्पादन नाही, तर प्राकृतिकतेचा अनुभव आहे.
त्यांनी रासायनिक खतांपासून शक्य तितके अंतर राखत, शेणखत, गांडूळखत, जीवामृत, हिरवळीचं खत यांचा उपयोग करून जमिनीची सुपीकता टिकवली आहे.
“मातीचा पोत राखणं हीच खरी गुंतवणूक आहे,” असं ते अभिमानानं सांगतात.
त्यांचा इंद्रायणी तांदूळ हा सुवासिक आणि चविष्ट असतो, आणि त्यांच्या कलिंगडाला तर पुण्यात ‘गोडसर राजा’ अशी उपमा मिळाली आहे. कारण गोडवा, ताजेपणा आणि ‘रेसिड्यू फ्री’ दर्जा – या साऱ्यांनी ग्राहकांमध्ये त्यांचा माल खूप लोकप्रिय झाला आहे.
🛒 शेतमालाची थेट विक्री – नवा विक्री फंडा!
नितीन गायकवाड यांनी मध्यस्थ, दलाल, व्यापारी या सगळ्यांना बाजूला ठेवलं आणि ग्राहकाशी थेट नातं तयार केलं.
“माझ्या मालात काय आहे, तो कसा उगम पावतो, कोणते खत वापरतो – हे सर्व मी प्रामाणिकपणे सांगतो,” असं ते सांगतात.
अशा प्रामाणिकपणातूनच विश्वास तयार झाला. ग्राहक नुसते खरेदी करत नाहीत, तर वर्षानुवर्षे त्या अनुभवाशी जोडलेले आहेत.
तसेच, त्यांनी एक वेगळीच गोष्ट सुरू केली – ‘शेतातल्या ताज्या फळभाज्या स्वतः तोडण्याचा अनुभव’.
सुट्टीच्या दिवशी अनेक कुटुंबं त्यांच्या शेतात येतात. मुलं झाडावरून कलिंगड काढतात, पालक पालेभाज्या निवडतात – आणि सगळं वातावरण आनंदी असतं. विक्रीसाठी ही युक्ती केवळ अभिनवच नाही, तर नातं निर्माण करणारी आहे.
ग्राहकांना खात्री आहे की नितीनचे शेतमाल ‘अवशेष मुक्त’ म्हणजेच i.e आहे. अत्यंत कमी रासायनिक सामग्री.नितीन गायकवाड यांनी ग्राहकांसोबत विश्वासाचे असे नाते निर्माण केले आहे की अनेक ग्राहक त्यांच्याकडून वर्षानुवर्षे खरेदी करत आहेत.
ग्राहकांना थेट(Farmer Shop) शेतात येऊन स्वतःच्या हातांनी फळे आणि भाज्या तोडण्याचा अनुभव मिळतो, जो त्यांच्यासाठी एक अद्वितीय आनंदाचा क्षण बनतो.ही थेट विक्री प्रक्रिया केवळ आर्थिकदृष्ट्या फायदेशीर नाही तर ग्राहक आणि शेतकरी यांच्यातील संबंधही मजबूत करते.
नितीनकडे एकूण आठ एकर शेती आहे, ज्यापैकी तीन ते चार एकर फलोत्पादन आहे.या भागात ते पालेभाज्या, शेंगा, इंद्रायणी तांदूळ, टरबूज, खरबूज अशा विविध प्रकारच्या उत्पादनांची लागवड करतात तसेच कांद्याची झाडे विकतात.
या सर्व उपक्रमांमुळे त्यांचे शेतीचे उत्पन्न अधिक स्थिर आणि वाढत राहते.शेतमालाची थेट विक्री केल्याने त्यांना मध्यस्थ, वाहतूक खर्च, दलाली यासारख्या अतिरिक्त खर्चांपासून मुक्त होऊन अधिक नफा मिळतो.
💼 उत्पन्न वाढीचा सोपा हिशोब
नितीन यांच्याकडे एकूण ८ एकर शेती आहे. यातील ३–४ एकर बागायती आहे. तेथे ते विविध प्रकारचे उत्पादन घेतात:
- कलिंगड – एप्रिल-मे महिने
- खरबूज – उन्हाळ्याच्या सुरुवातीला
- कांदा रोपे – खरीप व रब्बी
- पालेभाज्या – वर्षभर
- इंद्रायणी तांदूळ – खरीप
- फळभाज्या – थोड्याफार प्रमाणात
या सर्व उत्पादनांची थेट विक्री होत असल्याने, वाहतूक खर्च, दलाली, बाजारपेठेतील खर्च यापासून मुक्तता झाली आहे.
त्यामुळे दरवर्षी २० ते २५ लाख रुपयांचा निव्वळ नफा ते मिळवतात – आणि हे उत्पन्न केवळ शेतीतूनच आहे.
📲 टेक्नॉलॉजीचा योग्य वापर
नितीन गायकवाड यांनी डिजिटल प्लॅटफॉर्म्सचा उपयोग सुद्धा चांगल्या पद्धतीनं केला आहे. ते ग्राहकांना व्हॉट्सॲप ग्रुप, फेसबुक पेज, आणि इन्स्टाग्रामवरून माहिती देतात.
- कोणता माल कधी उपलब्ध आहे
- शेतात कधी यायचं आहे
- नवीन उत्पादने
- सेंद्रिय शेतीचे फायदे
हे सगळं ते सातत्याने शेअर करतात. त्यामुळे ग्राहकांमध्ये उत्सुकता कायम राहते. डिजिटल मार्केटिंगचा वापर ग्रामीण भागातील शेतकऱ्यांनी कसा करावा, याचं हे एक उत्तम उदाहरण आहे.
👨🌾 प्रेरणादायी रोल मॉडेल
आज नितीन गायकवाड हे एक प्रेरणादायी नाव ठरलं आहे. त्यांनी केवळ शेती केली नाही, तर तिला व्यवसायात रूपांतरित केलं. उत्पादन, प्रक्रिया, विक्री आणि विश्वास (Farmer Shop)– या चौकटीत त्यांनी यशाचं सुंदर चित्र रंगवलं.
“शेतीत यश हवं असेल, तर जमीन नुसती नांगरून चालत नाही, डोकंही वापरावं लागतं,” असं ते हसत सांगतात.
त्यांची ही गोष्ट ही इतर शेतकऱ्यांसाठी मार्गदर्शक सिग्नल ठरू शकते.
- बाजारावर अवलंबित्व कमी करायचं असेल,
- नफा वाढवायचा असेल,
- ग्राहकांशी चांगलं नातं टिकवायचं असेल…
…तर नितीन गायकवाड यांची पद्धत एक प्रेरणा ठरू शकते.
🔚 शेवटचं वाक्य – पण सुरुवातीसारखं!
आज गावाकडच्या शेतीतून शहरातील ग्राहकांपर्यंत(Farmer Shop) विश्वासाचा पूल बांधण्याचं काम नितीन गायकवाड करत आहेत. शेताच्या बांधावर उगम पावलेली कलिंगडं, खरबूजं, भाजीपाला, तांदूळ – हे सगळं आता थेट ग्राहकांच्या ताटात पोहोचतंय – आणि त्यात कुठेही मध्यस्थ नाही.
शेतीचं दुकान करणाऱ्या या माणसाची गोष्ट म्हणजे, श्रम + शहाणपणा + सचोटी यांची एक सुंदर सांगड.
तुम्ही शेतकरी असाल, नवउद्योजक असाल, किंवा केवळ प्रेरणा शोधत असाल – तर नितीन गायकवाड यांचं उदाहरण नक्कीच तुम्हाला नवी दिशा दाखवू शकतं.
“जिथं अडचण, तिथं संधी असते” – हे त्यांनी जगून दाखवलंय.
या सर्व उपक्रमांमुळे त्यांचे शेतीचे उत्पन्न अधिक स्थिर आणि वाढत (Farmer Shop) राहते.शेतमालाची थेट विक्री केल्याने त्यांना मध्यस्थ, वाहतूक खर्च, दलाली यासारख्या अतिरिक्त खर्चांपासून मुक्त होऊन अधिक नफा मिळतो.
आज नितीन गायकवाड शेतकऱ्यांसाठी आदर्श बनले आहेत.उत्पादन क्षेत्रात घेऊन जाणे, त्याची प्रक्रिया व्यवस्थापित करणे, विक्रीसाठी योग्य वातावरण निर्माण करणे आणि ग्राहकांशी विश्वासाचे संबंध राखण्याचे एक उत्तम उदाहरण त्यांनी सादर केले आहे.त्यांचा हा अनुभव इतर शेतकऱ्यांसाठी मार्गदर्शक ठरू शकतो आणि शेतीला व्यवसायात बदलण्याचा प्रेरणादायी मार्ग दाखवतो.
