अहिल्यानगर मधील इंजिनीयर तरुण वैदिक शेती करून 4 एकरातून कमावतोय 5 लाख रुपये!

Vedic farming: “संकल्प पक्का असेल, तर बदल घडवणं अशक्य नाही!” — ही ओळ कोपरगाव तालुक्यातील प्रतीक धुमाळ यांच्या यशावर अगदी तंतोतंत लागू होते. पुण्याच्या कॉर्पोरेट आयुष्यात एक इंजिनीयर म्हणून स्थिर नोकरी करत असतानाही, त्याने एक वेगळा मार्ग निवडला – आणि तो मार्ग म्हणजे, शेती!

आता हा तरुण चार एकर जमिनीतून वर्षाला ५ लाखांहून अधिक उत्पन्न मिळवत आहे, ते देखील नैसर्गिक शेतीद्वारे – जी आजच्या काळात ‘वैदिक शेती’ (Vedic farming) या नावाने ओळखली जाते. चला, पाहूया प्रतीकचा हा प्रवास, जो केवळ प्रेरणादायी नाही, तर नव्या पिढीसाठी एक रुजवाट ठरतो आहे.

पुण्याची नोकरी सोडून गावाकडे वळलेलं पाऊल

Vedic farming: प्रतीक धुमाळ हे मूळचे अहमदनगर जिल्ह्यातील अहिल्यानगर जवळच्या जेऊर पाटोदा गावचे. इंजिनियरिंग पूर्ण केल्यानंतर त्याने पुण्यातील एका नामांकित ऑटोमोबाईल कंपनीत नोकरी सुरू केली. स्थिर करिअर, चांगला पगार आणि शहरी जीवनाचा झगमगाट – सगळं काही होतं.

पण… एक गोष्ट सतत त्याच्या मनात खटकत होती – आपण जे खातो, ते खरंच आरोग्यदायी आहे का?
भाजीपाला, फळं – सगळ्यांत रसायनं, केमिकल्स आणि उर्वरकांचा मारा. यामुळेच त्याने ठरवलं, “आपण जे खातो, ते जर नैसर्गिक नसेल, तर आयुष्य कितीही चमकदार असलं, तरी त्याचा उपयोग काय?”

पुण्यातील चमकत्या आयुष्यातून बाहेर पडून कोपरगाव तालुक्यातील प्रतीक धुमल यांनी घेतलेला मोठा निर्णय आज एक प्रेरणा बनला आहे. अभियांत्रिकी नोकरीतून निवृत्त झाल्यानंतर, कृषी क्षेत्रात पाऊल ठेवणारा प्रतीक आता एक यशस्वी शेतकरी म्हणून ओळखला जातो.

त्याने चार एकर शेतीतून यशाचा फॉर्म्युला तयार केला आहे, ज्यामुळे त्याला वार्षिक 4 ते 5 लाख रुपयांचे उत्पन्न मिळत आहे. त्याची कथा अनेक तरुणांसाठी आदर्श म्हणून काम करते, ज्यामुळे त्यांना त्यांचे काम नवीन उंचीवर नेण्याची प्रेरणा मिळते.

शेतीकडे वळण्याचा निर्णय

२०२१ मध्ये प्रतीकने आपल्या नोकरीचा राजीनामा दिला आणि गावाकडे परत येण्याचा निर्णय घेतला. त्याच्याकडे केवळ चार एकर शेती होती. कुणालाही हे वेडसर वाटू शकतं, पण त्याने ठरवलं होतं – केमिकल फ्री, नैसर्गिक शेतीच करायची.

पण सुरुवात सोपी नव्हती. जमिनीची अवस्था बिघडलेली होती. आधी वापरलेल्या रसायनांमुळे पोत गेली होती. उत्पन्न होत नव्हतं आणि आजूबाजूच्या लोकांकडून टोमणेही मिळत होते – “तू इंजिनीयर, शेती कशी चालवणार?”
पण त्याने ठरवलं होतं – हार मानायची नाही.

प्रतीकच्या कारकिर्दीची सुरुवात आणि शेतीच्या दिशेने टाकलेले पाऊल

प्रतीकने पुण्यात ऑटोमोबाईल क्षेत्रात अभियंता म्हणून आपल्या कारकिर्दीची सुरुवात केली. त्याला स्थिर नोकरी, चांगला पगार आणि आनंदी जीवनाची कल्पना देखील होती, परंतु तो सतत एका गोष्टीमुळे अस्वस्थ होता-रासायनिक खते आणि त्यातील विषारी घटकांनी भरलेली भाजी.

यामुळे ते शेतीमध्ये (Vedic farming) काहीतरी वेगळे करण्याचा आणि शेती अधिक नैतिक मार्गाने विकसित करण्याचा प्रयत्न करण्याचा विचार करू लागले. 2021 मध्ये त्यांनी नोकरीचा राजीनामा दिला आणि आपल्या मूळ गावी ज्यूर पाटोदा येथे पुन्हा शेती सुरू केली.

शेती सुरू करण्यासाठी त्याच्याकडे चार एकर शेतजमीन होती, परंतु येथूनच त्याचा संघर्ष सुरू झाला. सुरुवातीला शेतीमध्ये रासायनिक खतांच्या वापराशिवाय नैसर्गिकरित्या उत्पादन करणे खूप कठीण होते.
मात्र, त्यांनी हार मानली नाही. त्यांचे सहकारी ज्ञानेश्वर बच्चकर यांनी त्यांना मार्गदर्शन केले आणि आंतरजालाद्वारे त्यांनी वैदिक शेतीची संकल्पना विकसित केली. गोमूत्र, शेण, निंबोळी पेंड, बोनमील आणि तांदळाची कोंड यासारख्या नैसर्गिक घटकांचा वापर करून मातीची सुपीकता राखली गेली.
जमीन आणि पिकांची काळजी घेण्याच्या या वैदिक पद्धतीमुळे (Vedic farming) त्याला लवकरच आश्चर्यकारक परिणाम मिळाले. काही महिन्यांतच, त्याच्या शेतातील उत्पादन वाढले आणि त्याला खात्री पटली की पारंपारिकपिकांमधील नैसर्गिक शेती फायदेशीर आहे.

वैदिक शेती म्हणजे नेमकं काय?

प्रतीकने शेती सुरू करताना आधुनिक ज्ञानासोबत पारंपरिक मार्गाचा अभ्यास केला. यामध्ये त्याला साथ दिली ज्ञानेश्वर बाचकर नावाच्या एका अनुभवी शेतकऱ्याने.

त्याने ‘वैदिक शेती’चा (Vedic farming) अभ्यास केला – ही पद्धत प्राचीन भारतीय तत्त्वज्ञानावर आधारित असून, केवळ रासायनिक मुक्त शेती नव्हे, तर जमिनीच्या आरोग्याचा देखील विचार करणारी आहे.
त्याने शेणखत, गोमूत्र, निंबोळी पेंड, बोनमील, तांदळाचं तूस यासारख्या नैसर्गिक घटकांचा वापर करून जमिनीला पुनरुज्जीवित केलं.

यामुळे जमिनीत केंचवे, जिवाणू आणि सूक्ष्मजीवांची वाढ झाली, जे शेतीसाठी अत्यंत उपयुक्त असतात.

    नंदुरबारचा तरुण इंजिनीयर, केशर शेतीतून कमावतोय 21 लाखांचे वार्षिक उत्पन्न!

शेतीत प्रयोग आणि धाडस

प्रतीक त्याच्या शेतात टरबूज आणि खरबूज यासारखी फळे पिकवत असे. त्याने ही फळे थेट बाजारात विकली, ज्यामुळे त्याला मध्यस्थांना बाजूला सारून अधिक नफा मिळवता आला. यामुळे त्याचे वार्षिक उत्पन्न आता 4 ते 5 लाख रुपयांपर्यंत पोहोचले आहे. सुरुवातीच्या टप्प्यात प्रतीकने भात, गहू यांसारख्या पारंपरिक पिकांचा प्रयोग केला. नंतर त्याने टरबूज, खरबूज, भोपळा, टोमॅटो यांसारखी नगदी पिकं घेण्यास सुरुवात केली.

फक्त इतकंच नाही – त्याने थेट ग्राहकांपर्यंत पोहोचायचं ठरवलं.
म्हणजेच, कोणताही दलाल नाही, कोणतंही मार्केटिंगचं एक्स्ट्रा खर्च नाही.

तो स्वतः पुणे, नाशिक, औरंगाबाद या बाजारांमध्ये जाऊन थेट विक्री करू लागला. Organic Certification साठीही त्याने प्रयत्न केले, जे आज त्याच्या उत्पादनांना premium value मिळवून देतात.

तंत्रज्ञानाचा वापर – स्मार्ट शेती

Vedic farming: प्रतीकच्या या यशाची मुख्य कारणे म्हणजे त्याची मेहनत, तंत्रज्ञानाचा योग्य वापर आणि पर्यावरणाच्या उन्नतीसाठी काम करण्याची त्याची तयारी. “शेती ही केवळ एक परंपरा नाही तर ती एक संधी आहे. कठोर परिश्रम आणि तंत्रज्ञानाच्या योग्य वापराने शेती देखील उज्ज्वल भविष्य निर्माण करू शकते “.
आज त्याची शेती शाश्वत, निरोगी आणि फायदेशीर बनली आहे. त्यांच्या शेतीने त्यांच्या जीवनात एक नवीन वळण घेतले आहे आणि पर्यावरण आणि समाजासाठी एक आदर्शही तयार केला आहे. इंजिनीयर असल्यामुळे त्याला टेक्नॉलॉजीचा उत्तम उपयोग कसा करायचा हे ठाऊक होतं. त्याने ड्रिप इरिगेशन, सोलर पंप, डिजिटल माती परीक्षण, तसेच कस्टमर डेटा बेस तयार करून थेट विक्री यांसारख्या उपाययोजना केल्या. त्याचे सोशल मीडिया पेजेस (Instagram, Facebook) वर त्याचे प्रॉडक्ट्स, शेतीच्या पद्धती आणि फॉलोअर्ससाठी माहिती शेअर केली जाते.

उत्पन्नात लक्षणीय वाढ – आकड्यांमधून यश

आज प्रतीक चार एकर जमिनीतून ४.५ ते ५ लाख रुपये वर्षाला उत्पन्न मिळवतोय. यामध्ये:

• १.५ लाख रुपये खरबुज विक्रीतून
• १ लाख रुपये टरबूज विक्रीतून
• ५० हजार रुपये सेंद्रिय खतांची विक्री
• उर्वरित रक्कम भाजीपाला आणि थेट ग्राहकांकडून मिळते.

या सर्व गोष्टी करताना त्याने कमी खर्च – जास्त नफा हे सूत्र पाळलं. नैसर्गिक पद्धतीमुळे (Vedic farming) कीटकनाशकांचा खर्च कमी, खतांचा खर्च कमी, आणि उत्पादन अधिक टिकाऊ.

काय शिकावं प्रतीकच्या प्रवासातून?

✅ पारंपरिक ज्ञानाची नव्याने ओळख
✅ शेती म्हणजे फक्त कष्ट नव्हे, तर शहाणपणाचं क्षेत्र
✅ धाडस, चिकाटी आणि प्रयोगशीलता हीच यशाची गुरुकिल्ली
✅ पर्यावरण आणि आरोग्याची जबाबदारी शेतकऱ्यानेही उचलू शकते

धुमाळ नैसर्गिक फार्म्स:

आज प्रतीक केवळ शेतकरी नाही, तर एक ब्रँड तयार करणारा उद्योजक आहे.
त्याने ‘धुमाळ नैसर्गिक फार्म्स’ नावाचं एक लघु ब्रँड तयार केलं आहे. सेंद्रिय फळं, भाज्या, देसी तुप, आणि शेणखत या सर्व गोष्टींची विक्री तो सोशल मीडियावरून करत असतो.

तो आता इतर शेतकऱ्यांनाही वैदिक शेतीचं मार्गदर्शन देतो आहे. त्याच्या शेतावर आठवड्याला १०-१५ लोक भेट देतात – काही नवीन शेतकरी, काही विद्यार्थी.

प्रतीकचं यश – नव्या पिढीसाठी एक प्रेरणा

“शेती म्हणजे नशिबाचा खेळ नाही, ती एक सायन्स आहे, आणि ती शिकूनच यश मिळवता येतं.”
प्रतीकची ही ओळख त्याच्या कामातून स्पष्ट होते. आजच्या तरुणांना शहरात नोकरी न मिळाल्यामुळे निराश होण्याची गरज नाही. कारण गावाकडेही संधी आहेत – फक्त दृष्टिकोन बदलायला हवा. प्रतीकसारखे तरुण हेच दाखवून देतात की सेंद्रिय, नैतिक आणि विज्ञानाधारित शेती ही भविष्याची गरज आहे – केवळ पर्यावरणासाठीच नव्हे, तर समाजाच्या आरोग्यासाठी आणि आपल्याही समाधानासाठी.

समारोप : एक तरुण, एक स्वप्न, आणि एक हिरवळ

Vedic farming: इंजिनीयर ते शेतकरी – ही केवळ नोकरीची अदलाबदल नव्हे, तर आयुष्याची दिशा बदलण्याची कहाणी आहे.
प्रतीक धुमाळ यांची गोष्ट आजच्या भारतासाठी एक मॉडेल आहे – की जिथे पर्यावरण, अर्थव्यवस्था आणि आरोग्य या तिन्ही गोष्टी एकाच वेळी जपता येतात.

आपणही त्यांच्याकडून प्रेरणा घेऊ शकतो – एक छोटा प्लॉट, थोडं धाडस, आणि नैतिक शेतीचं बाळकडू – हेच आपलंही यशाचं गमक ठरू शकतं.

प्रतीक धुमलची कथा तरुणांसाठी आदर्श बनते. योग्य दिशेने, योग्य मार्गाने शेती केल्यास आपल्या जीवनात यश मिळू शकते हे त्यांनी दाखवून दिले. त्यामुळे आज शेतकऱ्यांकडे केवळ पारंपरिक काम म्हणून पाहिले जात नाही, तर त्यांच्याकडे एक महत्त्वाचा आणि आधुनिक व्यवसाय म्हणूनही पाहिले जाते. प्रतीकने केवळ शेतीद्वारे आर्थिक लाभ मिळविला नाही, तर पर्यावरणाच्या बाबतीतही त्याने मोठे योगदान दिले आहे.